Separacja może zostać orzeczona po zaistnieniu określonych przez prawo okoliczności. Przesłanką pozytywną orzeczenia separacji jest zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego. Przesłanka ta jest rozumiana tak jak w przypadku rozwodu jako ustanie więzi gospodarczej, fizycznej i uczuciowej. W przeciwieństwie do rozwodu ustawodawca nie przewidział konieczności spełniania przesłanki trwałości rozkładu pożycia. Aby sąd orzekł jednak separacje, nie może być ona sprzeczna z dobrem wspólnych małoletnich dzieci oraz z zasadami współżycia społecznego. W przypadku zaistnienia którejkolwiek z przesłanek negatywnych, orzeczenie separacji jest niedopuszczalne.
Po spełnieniu wyżej wskazanych przesłanek oraz orzeczeniu przez sąd separacji, w większości wywiera ona takie same skutki jak rozwód.
Do skutków tych zaliczamy między innymi:
– ustanie obowiązku współdziałania dla dobra rodziny,
– powstanie z mocy prawa rozdzielności majątkowej,
– ustanie domniemania pochodzenia dziecka od męża matki, jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji,
– ustanie wzajemnej reprezentacji małżonków,
– ustanie dziedziczenia ustawowego małżonków,
– utratę prawa do zachowku po współmałżonku,
– ustanie solidarnej odpowiedzialności małżonków za zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
W orzeczeniu o separacji sąd orzeka o tożsamych kwestiach jak w wyroku rozwodowym takich jak: kontakty z dziećmi, sposób korzystania z mieszkania, na wniosek jednego z małżonków sąd orzeka również o podziale majątku. Oprócz tego dopuszczalne jest również wniesienie żądania zasądzenia od małżonka alimentów.
Należy jednak pamiętać, iż po orzeczeniu separacji małżonkowie nadal są zobowiązani do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności, jak i są zobowiązani do zachowania wierności. W przypadku separacji nie dochodzi do zmiany nazwiska. Prawomocne orzeczenie o separacji jest natomiast podstawą wzmianki dodatkowej do aktu małżeństwa.
W przypadku złożenia do sądu wniosku o orzeczenie separacji należy uiścić opłatę, która wyniesie odpowiednio: gdy małżeństwo składa zgodny wniosek 100,00zł, natomiast w przypadku gdy między małżonkami dochodzi do sporu w tej kwestii, kwota ta wynosi tak jak w przypadku rozwodu- 600,00zł.
